فیلتر کربن اکتیو از پرمصرف‌ترین تصفیه‌کننده‌هاست. این ماده با نوعی کربن متخلخل ساخته‌شده است و به‌عنوان یک غربالگر عمل می‌کند. سنگین‌ترین مولکول‌ها را از آب و هوا جدا می‌کند و تنها به خالص‌ترین ذرات اجازه عبور می‌دهد. وقتی از مواد متخلخل صحبت می‌کنیم، منظورمان این است که اندازه منافذ کمتر از دو نانومتر است. این امر آن‌ها را در فرآیندهای جذب بسیار کارآمد می‌کند، زیرا آلاینده‌هایی که در حالت گاز هستند قطر مولکولی کمتر از 2 نانومتر دارند.
این ویژگی منحصربه‌فرد در کربن فعال سبب شده است که بتواند ترکیبات آلی فرار (VOCs)، بوها و برخی از آلاینده‌های گازی از هوا پاکسازی کند. شاید تصور کنید که نحوه پاکسازی هوا در فیلتر کربن فعال با سایر فیلترها مانند هپا یکسان است. باید بگوییم که عملکرد این فیلتر با انواع دیگر فیلترهای هوا متفاوت است.
برای درک این مفهوم در وبلاگ علمی چی چی چی می‌خواهیم به بررسی عملکرد، مزایا و معایب کربن فعال در تصفیه هوا بپردازیم. درنهایت پی خواهید برد که آیا استفاده از فیلتر هوای کربنی برای تصفیه کردن فضای بسته مانند خانه یا محل کار مناسب است یا خیر؟
فهرست مطالب
تاریخچه استفاده از فیلتر کربن اکتیو
تاریخچه استفاده از فیلتر کربن اکتیو جالب است. اینکه اصلاً در طول تاریخ انسان‌ها چگونه متوجه خاصیت فیلترکنندگی آلودگی هوای کربن فعال شدند، موضوع بحث‌برانگیزی است. به‌احتمال‌زیاد اولین استفاده از این ماده برای ساخت برنز بوده است تا از این طریق ناخالصی‌های فلز ذوب‌شده را حذف سازد. مستندات نشان می‌دهد که مصری‌ها موفق به کشف خاصیت پاکسازی کربن فعال شدند و از این ماده برای از بین بردن بوهای نامطبوع و گازهای سمی برای حفظ سلامتی خودشان استفاده می‌کردند.
در زمان جنگ جهانی اول، زغال چوب فعال در ماسک‌های سربازان تعبیه‌شده بود تا از این طریق گازهای کشنده و مهلک وارد شده در دستگاه تنفسی سربازان، از بین برود. آن‌ها بر این عقیده بودن که این روش خوبی است تا از سربازان محافظت کنند اما فیلتر کربن فعال تنها در برابر برخی از سموم مؤثر بود. با این حال تولید و استفاده از زغال‌سنگ فعال بعد از جنگ جهانی دوم رشد قابل‌توجهی یافت که این امر سبب شد تا فیلترهای آب و هوای کربن فعال تولید و روانه بازار جهانی شوند.
نحوه استفاده مؤثر از فیلتر هوای کربن فعال
برای اینکه از عملکرد فیلتر کربن اکتیو نهایت بهره را ببرید می‌بایست به نحوه استفاده از آن آگاهی داشته باشید. در ابتدا برای استفاده مؤثر از فیلتر کربن فعال مطمئن شوید که فیلتر تعبیه‌شده در تصفیه‌کننده از کربن کافی استفاده می‌کند. برخی از تولیدکنندگان ادعا می‌کنند که فیلتری که عرضه می‌کنند، کربن فعال است، اما در آن‌ها فقط مقدار اندکی از کربن استفاده می‌شود که آن‌ها در حذف بوی نامطبوع مؤثر نخواهند بود؛ زیرا بلافاصله اشباع می‌شوند.
نکته: هر چه میزان کربن فعال به‌کاررفته در فیلتر بیشتر باشد، مؤثرتر خواهد بود؛ زیرا منافذ زیادی برای جذب خواهد داشت.
برای استفاده مؤثر از فیلتر کربن به زمان تعویض آن دقت کنید، زیرا هنگامی‌که اشباع می‌شود، کارایی خود را به‌عنوان فیلتر هوا از دست می‌دهد. مشکل این است که روش علمی و اثبات شده‌ای برای شناخت زمان اشباع شدن کربن وجود ندارد.
ولی بااین‌حال موارد زیر می‌توانند به شما در تعویض فیلتر کمک کنند.
• بوی نامطبوعی از تصفیه‌کننده حاوی کربن فعال برمی‌خیزد.
• تصفیه کنند حاوی کربن فعال در حذف بوی خانه عملکرد خوبی ندارد.
• دستورالعمل‌های سازنده تصفیه کنند در زمان تعویض فیلتر را دنبال کنید.
• فیلتر کربن بسته به میزان استفاده از آن و میزان آلاینده‌هایی که در معرض آن قرار می‌گیرد، اشباع می‌شود.
** آیا می‌دانید که یونیزه شدن هوا برای سلامتی انسان‌ها مفید است اما به شرطی که در طی این فرایند گاز ازن تولید و منتشر نشود؛ زیرا محققان بر این باور هستند که عامل بسیاری از بیماری‌ها، استشمام گاز ازن توسط افراد است. در یکی از مقالات مفصل به این موضوع پرداخته‌ایم.
مزایا و معایب فیلتر کربن اکتیو در تصفیه‌کننده‌ها چیست؟
مواد شیمیایی در اینجا مقصودمان مواد آلی فرار یا همان VOCS است که به سطح فیلتر کربن اکتیو می‌چسبند و این پروسه تا زمانی که منفذهای فیلتر کاملاً اشباع شود؛ ادامه پیدا می‌کند. اما این روش دارای معایب و مزایایی است که در این بخش بررسی خواهیم کرد.
از مزایای فیلتر هوای کربنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• می‌توانند در فیلتر کردن VOC از هوا مؤثر باشند
• برخی از گازهای موجود در دود سیگار یا گازهایی که در اثر خشک‌کردن رنگ یا محصولات تمیزکننده خارج می‌شوند را می‌توان با فیلتر کربن حذف کرد.
• بعضی از ترکیبات کلردار مانند بنزن، تولوئن و زایلن از طریق فیلترهای زغال‌سنگ فعال پاکسازی می‌شوند.
معایب استفاده از فیلتر کربن فعال
• تعویض فیلترهای کربن اشباع‌شده گران است.
• تعیین دقیق زمان تعویض فیلتر کربنی ممکن است برایتان سخت باشد.
• فیلترهای هوای کربنی بسیاری از ترکیبات آلی را از هوا حذف می‌کنند، اما همان‌طور که ذکر شد، نمی‌توانند آلاینده‌های ذرات معلق مانند گردوغبار و گرده را حذف کنند. جالب است بدانید که آسم بیماری التهاب ریه است که تنفس را مختل می‌کند. عوامل زیادی باعث تشدید بیماری آسم می‌شوند. دستگاه تصفیه هوا یکی از مؤثرترین راه های جلوگیری از آسم است.
آیا باید از فیلتر هوای کربنی برای پاکسازی هوا استفاده کرد؟
شاید بخواهید از فیلتر کربن اکتیو برای از بین بردن بوها برای کوتاه‌مدت در هنگام آشپزی یا بازسازی خانه استفاده کنید در این موارد استفاده از فیلتر کربن گزینه قابل قبولی است. بااین‌حال، برای درازمدت، فیلتر کربن ممکن است بهترین سرمایه‌گذاری ازنظر هزینه نباشد. شما باید فیلتری را با مقدار زیادی کربن بخرید و دائماً اشباع فیلتر را کنترل کنید و هر زمان که نیاز بود آن را تعویض کنید.
فیلتر هوای کربنی ازآنجایی‌که ذرات را که نوع اصلی از آلاینده‌های هوای داخل خانه هستند، حذف نمی‌کند، تنها بخشی از مشکل آلودگی هوای داخل خانه را حل می‌کنند. همه این دلایل سبب می‌شود تا به‌جای استفاده از این فیلتر روی یک راه‌حل بهتر سرمایه‌گذاری کنید.
راه‌حل بهتر
گزینه دیگر یک فناوری جدید به نام پلاسمای سرد است که در داخل دستگاه تصفیه هوا وجود دارد. این دستگاه قادر به حذف آلاینده‌های بیولوژیکی و آلاینده‌های گازی مانند دود سیگار، گاز مضر و بوهای نامطبوع است، اما برخلاف فیلتر کربن، آن‌ها را به‌صورت کامل از بین می‌برد.
درنهایت می‌توان گفت که فیلتر هوای کربن فعال گزینه کوتاه‌مدت خوبی برای بخشی از آلاینده‌های گازی است اما برای استفاده کردن طولانی‌مدت، تصفیه‌کننده مبتنی بر پلاسمای سرد راه‌حل بهتری برای برآورده ساختن نیازهای شماست. زمانی که تصفیه‌کننده از پلاسمای سرد برای پاکسازی هوا استفاده می‌کند دیگر نیازی به استفاده از سایر فیلترها ازجمله کربن فعال نیست؛ بنابراین در هزینه تعویض فیلترها صرفه‌جویی می‌شود.
سؤالات متداول
1. مهم‌ترین عملکرد فیلترهای کربن فعال در پاکسازی هوا چیست؟
آن‌ها از طریق فرایند جذب، ترکیبات آلی شیمیایی یا VOC را به دام می‌اندازند و همچنین در حذف بوی نامطبوع محیط مؤثر هستند.
2. آیا استفاده از تصفیه‌کننده مجهز به فیتلر کربن برای پاکسازی هوا کافی است؟
خیر در حقیقت برای پاکسازی کامل آلاینده‌ها و مواد ناخالص از محیط می‌بایست تصفیه‌کننده علاوه بر کربن از سایر فیلترها مانند هپا هم استفاده کند؛ بنابراین نباید تنها به استفاده از فیلتر کربن اکتیو اکتفا کرد.
3. زمان تعویض فیلتر کربن فعال را چگونه تشخیص بدهم؟
زمان تعویض فیلترهای کربن با توجه به میزان استفاده‌ای که از آن‌ها می‌شود، متغیر است ولی تولیدکنندگان این فیلتر، زمان تعویض آن را در بازه یک الی یک و نیم سال تخمین زده‌اند.
نتیجه‌گیری
فیلتر کربن اکتیو فیلتری است که بیشتر برای حذف گازها و ترکیبات آلی فرار استفاده می‌شود. آن‌ها برای پاکسازی آلاینده‌های گازی از زغال چوب فعال یا کربن فعال استفاده می‌کنند همچنین اغلب برای از بین بردن بوهای موجود در هوا مانند بوی دود سیگار هم استفاده می‌شود. با این حال فیلتر کربن فعال نمی‌تواند ذرات ریز مانند کپک، گردوغبار یا گرده را از هوا حذف کند.
در صورت داشتن هرگونه نظر یا انتقادی درباره این مقاله می‌توانید آن‌ها را در بخش دیدگاه مطرح کنید.
